W dniach 29-30 czerwca br. odbyło się III Forum Sektora Kosmicznego, tym razem w trybie online. Tegoroczna edycja poświęcona została misjom naukowym oraz programom obowiązkowym ESA, programom kosmicznym UE oraz Krajowemu Programowi Kosmicznemu. Organizatorem Forum był Związek Pracodawców Sektora Kosmicznego we współpracy z Ministerstwem Rozwoju oraz Agencją Rozwoju Przemysłu S.A. Patronaty medialne objęły Rzeczpospolita, RMF FM, space24.pl, defence24.pl, kosmonauta.net oraz MY COMPANY Polska.

Obecną edycję konferencji otworzyli Paweł Wojtkiewicz, prezes ZPSK, któremu towarzyszyli prof. Grzegorz Wrochna, prezes Polskiej Agencji Kosmicznej (PAK) oraz Paweł Kolczyński, wiceprezes Agencji Rozwoju Przemysłu S.A. (ARP S.A.). List do uczestników przesłali wicepremier i minister rozwoju Jarosław Gowin oraz wiceminister nauki Wojciech Murdzek. W Forum wzięli udział kluczowi interesariusze europejskiego sektora kosmicznego, włączając przedstawicieli Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) oraz Unii Europejskiej. Forum zgromadziło prawie 300 uczestników.

Misje naukowe oraz programy obowiązkowe ESA

Misje naukowe oraz programy obowiązkowe ESA były przedmiotem pierwszego panelu konferencji. Wzięli w nim udział Mateusz Gaczyński – zastępca dyrektora Departamentu Innowacji Ministerstwa Edukacji i Nauki (MEiN), prof. Günther Hasinger – dyrektor ESA ds. programu naukowego oraz Leopold Summerer, kierownik Biura Zaawansowanych Koncepcji i Studiów ESA.

Prof. Hasinger omówił kluczowe programy ESA (obowiązkowe i opcjonalne), które nacelowane są na realizację kosmicznych misji naukowych ESA, tj. Science Core Technology Programme oraz PRODEX. Polskie firmy już dziś wynoszą z ich realizacji korzyści technologiczne i biznesowe. Dotychczas szereg krajowych podmiotów stało się ich beneficjentami i podpisało kontrakty z ESA na przygotowanie mechanizmów, struktur czy technologii do misji ATHENA, ARIEL i JUICE. Ponadto na postawie CTP budowane będą przyszłe misje takie jak Comet Interceptor, EnVision, ATHENA L2, Lisa czy Voyage.

Leopold Summerer, kierownik Biura Zaawansowanych Koncepcji i Studiów przedstawił z kolei zasady, procedury i plany ESA w dziedzinie identyfikacji, przygotowania i rozwoju technologii, które obowiązują przy realizacji programów obowiązkowych oraz rozwijanych na ich podstawie misji kosmicznych. Poinformował, że obecnie w przygotowaniu są m.in. misje Sentintel-2, Φ-SAT 2, Mars, IOS czy ww. Comet Interceptor oraz LISA.

Programy europejskie – nowa szansą dla polskich podmiotów

Drugi panel dotyczył aktywności Unii Europejskiej w sektorze kosmicznym. O coraz bardziej aktywnej polityce kosmicznej Wspólnoty mówili Matthias Petschke – dyrektor ds. kosmosu w Dyrekcji Generalnej KE ds. Przemysłu Obronnego i Przestrzeni Kosmicznej oraz Rodrigo da Costa – dyrektor wykonawczy Agencji UE ds. Programu Kosmicznego (w skrócie EUSPA). Nowa agencja powstała w tym roku. Jest efektem przekształcenia Europejskiej Agencji ds. GNSS (w skrócie GSA). Jej zadaniem będzie koordynacja wszystkich europejskich programów kosmicznych oraz zarządzanie ich usługami. Dotyczy to dotychczasowych programów GNSS (EGNOS i Galileo), programu obserwacji Ziemi „Copernicus”, programu na rzecz rządowej łączności satelitarnej GOVSATCOM, a także systemu obserwacji przestrzeni kosmicznej i monitorowania ruchu satelitów SSA.

Justyna Redelkiewicz z EUSPA oraz dr Piotr Świerczyński, kierownik Krajowego Punktu Kontaktowego Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) przedstawili informacje nt. kontraktów, jakich branża może się spodziewać w najbliższym czasie. Duża cześć z nich będzie prowadzona w ramach uruchomionego właśnie programu Horyzont Europa (na l. 2021-27).

Branża czeka na Krajowy Program Kosmiczny

Trzeci panel dotyczył prac nad Krajowym Programem Kosmicznym (KPK), na który branża czeka od kilku lat. Wg informacji przekazanych przez Piotra Zabadałę, zastępcę dyrektora Departamentu Innowacji Ministerstwa Rozwoju oraz prezesa PAK prof. Grzegorza Wrochnę, KPK będzie miał cztery priorytety, na podstawie których wspierane będą cztery projekty: budowa narodowego segmentu naziemnego, budowa narodowego systemu satelitarnej obserwacji Ziemi, budowa narodowego systemu bezpieczeństwa kosmicznego oraz rozwój kluczowych technologii kosmicznych.

Narodowy segment naziemny ma być interoperacyjnym systemem odbioru, przechowywania, przetwarzania i udostępniania danych satelitarnych dla administracji publicznej. Mają one wspierać urzędy w realizacji ich statutowych obowiązków, np. monitoringu upraw rolnych, gospodarki wodnej czy zarządzania kryzysowego. NSN ma być zasilany danymi satelitarnymi pochodzących m.in. z przyszłego polskiego systemu satelitarnej obserwacji Ziemi, za którego budowę odpowiedzialne będzie Ministerstwo Obrony Narodowej. Płk Marcin Górka, pełnomocnik ministra obrony narodowej ds. przestrzeni kosmicznej poinformował, iż będzie on obejmował segmenty wojskowy i cywilny. Budowa systemu będzie polegać na budowie i osadzeniu na orbicie konstelacji mikrosatelitów z sensorami optoelektronicznymi oraz radarowymi do obserwacji Ziemi.

KPK zakłada również budowę narodowego systemu bezpieczeństwa kosmicznego, którego zadaniem będzie monitoring kosmicznych śmieci czy innych obiektów nadlatujących z kosmosu, które docelowo mogą stanowić zagrożenia dla bezpieczeństwa satelitów w kosmosie.

Najbardziej pojemny jest natomiast jest projekt wsparcia pozostałych kluczowych technologii kosmicznych (priorytet IV). Proponowany kierunek prac obejmuje wsparcie obiecujących i rozwojowych nowych technologii na niskich i średnich poziomach gotowości technologicznej oraz podniesienie ich na wyższe poziomy. Zakłada się także wsparcie budowę i rozwój polskich technologii rakietowych, a więc rozwój infrastruktury startowej oraz eksperymentów suborbitalnych. Ministerstwo Rozwoju chce wspomagać działania na rzecz realizacji przez Polskę misji kosmicznej bądź udział Polski w misji kosmicznej ukierunkowanej na eksplorację w przyszłości przestrzeni kosmicznej i ciał niebieskich (w tym Księżyca). Doprowadzi to do rozwoju kompetencji polskiego przemysłu w zakresie budowy komponentów, integracji i testowania satelitów oraz technologii i procedur wynoszenia.

Wreszcie priorytet IV przewiduje uzupełnienie luki w krajowej infrastrukturze laboratoryjno-testowej oraz budowę polskiego transpondera telekomunikacyjnego, czyli urządzenia nadawczo-odbiorczego przeznaczonego do umieszczenia na satelicie geostacjonarnym. Powinno ono zapewnić łączność satelitarną dla obszaru RP oraz polskich placówek/misji/podmiotów poza granicami kraju.

Środki na realizację priorytetu IV mają pochodzić m.in. z funduszy programów opcjonalnych ESA, które współfinansuje rząd oraz środków krajowych, w tym NCBiR i innych.

Finał 6 edycji konkursu ZPSK i ARP „Rozwój kadr sektora kosmicznego”

W ramach Forum odbyła się także uroczystość ogłoszenia laureatów 6 edycji konkursu ZPSK i ARP „Rozwój kadr sektora kosmicznego”. W tym roku do konkursu o staż w podmiotach sektora kosmicznego zgłosiło się ponad 80 młodych inżynierów chcących rozwijać karierę w sektorze kosmicznym. W toku rekrutacji, udało się pozyskać 10 osób, które w początkiem lipca 2021 r. rozpoczynają 6-miesięczne staże w dziesięciu firmach/instytutach badawczo-rozwojowych sektora kosmicznego.