29 września br. w Warszawie odbył się warsztat Polskiej Agencji Kosmicznej (PAK) i Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) poświęcony zapewnieniu bezpieczeństwa w przestrzeni planetarnej. W wydarzeniu uczestniczyły podmioty polskiego sektora kosmicznego, zainteresowane projektami ESA z tego obszaru.

Zapewnienie bezpieczeństwa w przestrzeni planetarnej staje się coraz większym wyzwaniem dla ludzkości. Obiekty kosmiczne przelatujące wokół Ziemi oraz tzw. śmieci kosmiczne krążące po jej orbicie stanowią konkretne zagrożenie. W przyszłości, zderzenia takich obiektów z Ziemią bądź kolizje z satelitami mogą spowodować katastrofę. ESA podejmuje więc działania na rzecz oddalania zagrożeń bądź łagodzenia ich skutków. W tym celu chce zwiększyć monitoring przestrzeni planetarnej. Ryzyko z tym związane ma być na bieżąco monitorowane i prognozowane w różnych wyznaczonych obszarach.

Polska zainwestuje prawie 10 mln euro

Space Safety Programme (S2P) to program opcjonalny ESA w którym Polska zadeklarowała swój udział podczas szczytu w Sewilii w 2019 r. Nasz kraj wniósł do programu składkę w wys. 9,9 mln euro. Zgodnie z zasadami ESA, środki te będą rozdystrybuowane wśród polskich podmiotów, które w przyszłości wygrają postępowania na realizację konkretnych projektów realizowanych w ramach tego programu.

S2P stanowi kontynuację programu SSA (Space Situational Awareness), pol. „Świadomość Sytuacyjna Przestrzeni Kosmicznej” (za jego realizację w Polsce odpowiada PAK). S2P składa się z trzech głównych elementów: a) monitoringu pogody kosmicznej, b) obrony planetarnej – monitorowanie obiektów kosmicznych przelatujących w pobliżu Ziemi oraz c) monitoringu oraz kontroli śmieci kosmicznych.

Nowe misje kosmiczne w przygotowaniu

W porównaniu do SSA, S2P poszerzono o realizację czterech misji kosmicznych: ADRIOS, LAGRANGE, HERA i CREAM.

Misja ADRIOS będzie poświęcona rozwijaniu technologii serwisowania na orbicie, co umożliwi przemysłowi europejskiemu pozyskanie zdolności w zakresie orbitalnego serwisowania obiektów. Polska chce skupić się na uzyskaniu specjalizacji w dziedzinie usuwania śmieci kosmicznych. Weźmie udział w zrobotyzowanej misji aktywnego usunięcia orbitalnego obiektu.

Misja LAGRANGE to misja demonstracyjna skierowana do piątego punktu Lagrange’a (L5), mająca na celu badanie środowiska kosmicznego. Obserwacje tego punktu pozwolą m.in. na szersze zbadanie charakterystyki wiatru słonecznego na chwile przed uderzeniem w Ziemię oraz lepsze prognozowanie rozbłysków słonecznych.

Misja HERA ma na celu przeprowadzenie szczegółowych badań podwójnej asteroidy Didymos, szczegółową charakterystykę krateru uderzeniowego pozostawionego przez statek kosmiczny „DART” NASA z wykorzystaniem pierwszych kosmicznych CubeSatów ESA, a także technologii nawigacji bliskiego zasięgu.

Z kolei misja CREAM przewiduje szereg działań, które pozwolą na rozwinięcie zdolności zautomatyzowanego unikania kolizji w kosmosie oraz systemu szybkiego reagowania dla podmiotów publicznych i komercyjnych zmagających się z problemem wzmożonego ruchu na orbicie. Projekt zakłada demonstrację zdolności do 2023 r.

PAK informuje, iż oprócz działań badawczo rozwojowych w ramach ESA, Polska uczestniczy także w programie obserwacji i śledzenia obiektów kosmicznych UE (tzw. EUSST). Jego celem jest zabezpieczanie przede wszystkim publicznej i prywatnej sieci satelitów. PAK, w ramach konsorcjum, operuje obecnie siecią 14 teleskopów oraz stacją laserową, które zbierają dane o położeniu i charakteryzacji obiektów kosmicznych. Dane przetwarzane są w tzw. Centrum Operacyjnym SSA w POLSA i przekazywane partnerom w EUSST w celu świadczenia usług.

ESA zachęca polskie podmioty do zaangażowania w realizację misji i uczestniczenia w przyszłych postępowaniach. W ramach warsztatu urzędnicy i eksperci ESA wyjaśniali zawiłości programu oraz odpowiadali na pytania. Ważnym punktem były rozmowy B2B pomiędzy przedstawicielami polskich podmiotów i reprezentantami ESA.